Możliwość dokonania rozliczenia nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny została uregulowana przez art. 45 k.r.o., zgodnie z którym każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, jednak nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

By doszło do skutecznego rozliczenia nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny, małżonek domagający się rozliczenia musi przedłożyć konkretne dowody np. dokumenty potwierdzające, że do takich nakładów faktycznie doszło. Sytuacją, w której mamy do czynienia z poczynieniem nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, jest np. fakt dokonywania (po ustaniu wspólności majątkowej małżonków np. na skutek rozwodu) przez jednego z małżonków zapłaty zobowiązania z tytułu opłat związanych z utrzymaniem wspólnego domu małżonków, w którym nie zamieszkuje. Innym przykładem może być dokonywanie spłaty przez jednego z małżonków rat wspólnego kredytu, albowiem do chwili dokonania podziału majątku wspólnego ciężar zobowiązania kredytowego małżonkowie powinni ponosić razem w równych częściach („rozliczeniu na zasadzie art. 45 § 1 k.r.o. podlegać też powinny kwoty spłacone przez małżonka po ustaniu wspólności, w zakresie w jakim spłacał on zobowiązania zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa (art. 41 § 1 k.r.o.) – wyrok SA w Białymstoku z 3.02.2020 r., I ACa 315/19, LEX nr 3030029).

Należy pamiętać, że o zwrocie poczynionych nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny Sąd dokonuje wyłącznie na wniosek strony postępowania, nigdy nie czyni tego z urzędu.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wskazanym w postanowieniu z 28 czerwca 2017 r. (IV CNP 62/16), w przypadku, kiedy małżonek poczynił jakiekolwiek nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, to podlegają one rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku i w takiej sytuacji przysługuje zasadniczo zwrot połowy wartości. Przy czym wysokość zwrotu może być inna, w zależności od konkretnych okoliczności sprawy.

Należy pamiętać, że roszczenie o dokonanie rozliczenia poczynionych nakładów nie ulega przedawnieniu. Może być dochodzone w toku postępowania o podział majątku wspólnego niezależnie od chwili ich dokonania, jednak z zastrzeżeniem braku możliwości ich dochodzenia w terminie późniejszym, tj. po dokonaniu podziału majątku, gdyż wówczas roszczenie takie nie zostanie uwzględnione. Nie dotyczy to jednak nakładów poczynionych między ustaniem wspólności majątkowej małżonków a dokonaniem podziału majątku wspólnego, wówczas termin przedawnienie określa się na zasadach ogólnych (art. 118 k.c.).