Natomiast w obrocie prawnym funkcjonuje również instytucja przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności, która pozwala osobie skazanej na czasowe opuszczenie jednostki penitencjarnej.

Zgodnie z art. 153 k.k.w. sąd penitencjarny udziela przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary do czasu ustania przeszkody. Sąd może także udzielić przerwy w jej wykonaniu, jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste. Nie jest to jednak możliwe przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy i powrotu po niej do zakładu karnego, chyba że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo inny wypadek losowy.

Nie można jednak zapominać, że instytucja przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności ma charakter wyjątkowy nie może być nadużywana, zatem mimo że w przypadku wystąpienia u skazanego choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej dalsze wykonywanie kary pozbawienia wolności – orzeczenie przerwy jest obligatoryjne, okoliczności te wymagają potwierdzenia przez specjalistów z danej dziedziny, a zatem Sad penitencjarny w postępowaniu dotyczącym przerwy zasięgnie opinii biegłych, którzy dokonają oceny stanu zdrowia skazanego.

Natomiast co do fakultatywnej (warunkowej) przesłanki udzielenia przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności tj. ważnych względów rodzinnych, należy pamiętać, że “ważnych względów rodzinnych lub osobistych” nie można mylić z naturalnymi skutkami odbywania kary pozbawienia wolności, a do takich należy zarówno pogorszenie sytuacji materialnej członków rodziny skazanego, na których utrzymanie łożył on przed osadzeniem, jak również ich stanu psychicznego, co odnosi się zwłaszcza do małoletnich dzieci, które nie rozumieją przyczyn rozłąki z ojcem i cierpią z tego powodu. Są to oczywiste następstwa wykonywania kary o charakterze izolacyjnym, które dotykają znakomitą większość rodzin osób osadzonych w zakładzie karnym. Nie mogą one stanowić podstawy udzielenia przerwy w karze, poza sytuacjami skrajnymi, gdy odbywanie przez skazanego kary pozbawienia wolności pozbawiałoby jego najbliższych jakichkolwiek źródeł utrzymania czy wsparcia (Postanowienie SA w Krakowie z 22.04.2016 r., II AKzw 333/16, KZS 2016, nr 5, poz. 35).

Zatem uzyskanie przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności jest instytucja wyjątkową, a więc nie powinna być wykorzystywana w sytuacjach błahych, lecz wyłącznie, gdy znacznego pogorszenia doznała sytuacja zdrowotna skazanego, a dalsze przebywanie w jednostce penitencjarnej byłoby zbyt dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia osadzonego, ewentualnie, gdy pogorszeniu uległa sytuacja rodzinna lub osobista skazanego np. ciężkie zachorowanie osoby najbliższej i konieczność zapewnienia stałej opieki albo całkowita utrata środków utrzymania przez bliskich osadzonego.

Przerwa w wykonywaniu kary może być orzeczona przez sąd penitencjarnym maksymalnie na okres jednego roku, co oznacza, że sąd może udzielić jednej przerwy na rok albo kilku przerwy, których łączny czas trwania nie przekroczy jednego roku.

Ponadto zasadą jest, że po odbyciu przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności i powrocie po niej skazanego do jednostki penitencjarnej kolejna przerwa może być udzielona nie wcześniej niż po upływie roku dalszego odbywania kary, chyba że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby albo inny wypadek losowy (art. 153 § 3 k.k.w.).