Podmiotem pociągniętym do odpowiedzialności posiłkowej może zostać osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której przepisy prawne przyznają zdolność prawną. Pociągnięcie do odpowiedzialności posiłkowej ww. podmiotów może nastąpić postanowieniem organ prowadzącego postępowanie przygotowawcze, jeśli jeżeli sprawcą czynu zabronionego jest zastępca tego podmiotu prowadzący jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w jakimkolwiek innym charakterze, a podmiot ten odniósł albo mógł odnieść korzyść majątkową z popełnionego przestępstwa skarbowego.

Odpowiedzialność posiłkowa może dotyczyć tylko kary grzywny i środka karnego w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów. Jest to więc w istocie forma odpowiedzialności majątkowej. Odpowiedzialność posiłkowa może dotyczyć całej lub części kary grzywny oraz całej lub części równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów. Nie odnosi się ona do innych rodzajów kary czy środków karnych (A. Soja [w:] J. Błachut, G. Keler, A. Soja, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2024, art. 24.).

Odpowiedzialność posiłkowa jest wyłącznie odpowiedzialnością majątkową. Zatem jeśli okaże się, że postępowanie egzekucyjne wobec sprawcy w zakresie kar finansowych jest nieskuteczne, to organ prowadzący egzekucję kieruje wezwanie do podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej o uregulowanie nałożonej na sprawcę kary grzywny. Jeśli natomiast podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej nie dysponuje środkami finansowymi pozwalającymi mu na pokrycie kar finansowych za sprawcę, wówczas stosuje się zasady ogólne w zakresie prowadzenia egzekucji wobec sprawcy, a mianowicie orzeczona kara grzywny w niespłaconej części zostaje zamieniona na karę pozbawienia wolności w określonej wysokości, która jest wykonywana wobec sprawcy przestępstwa skarbowego.

Co ważne postanowienie o pociągnięciu do odpowiedzialności posiłkowej osoby trzeciej jest decyzją niezaskarżalną. Odpowiedzialność posiłkowa za przestępstwo skarbowe nie wygasa również w razie śmierci sprawcy skazanego po uprawomocnieniu się orzeczenia, a także jeżeli kary grzywny lub środka karnego ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów nie wykonano z powodu nieobecności skazanego w kraju.

Istotnym elementem zastosowania odpowiedzialności posiłkowej w postępowaniu karno – skarbowy zmiana wytycznych, którymi kieruje się sąd przy ustalaniu wysokości stawki dziennej grzywny za określone przestępstwo skarbowe, albowiem ustanawiając odpowiedzialność posiłkową, sąd przy ustalaniu wysokości stawki dziennej grzywny ma obowiązek wziąć pod uwagę nie tylko dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe, ale także dochody, możliwości zarobkowe i sytuację majątkową podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej (por. art. 24 § 3 k.k.s.). Ustalenie faktu skorzystania lub tylko możliwości skorzystania z przestępstwa skarbowego przez osoby trzecie stanowi swego rodzaju okazję do uzyskania odpowiednio większych dochodów z grzywien do budżetu państwa, często na poziomie dużo wyższym niż wtedy, gdyby sąd uwzględniał wyłącznie sytuację ekonomiczną sprawcy przestępstwa skarbowego (V. Konarska-Wrzosek [w:] Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. II, red. I. Zgoliński, Warszawa 2021, art. 24).

Odpowiedzialność posiłkowa osoby trzeciej jest instytucją występującą wyłącznie na gruncie kodeksu karnego skarbowego i stanowi rozszerzenie odpowiedzialności finansowej i majątkowej za przestępstwo popełnione przez sprawcę, którego z innym podmiotem łączyła więź, na podstawie której pomiot trzeci uzyskał albo mógł uzyskać z popełnionego przestępstwa korzyść majątkową, mimo że sam nie dokonał żadnej czynności wypełniającej znamiona czynu zabronionego.