Czym jest opieka naprzemienna?

Pojęcie opieki naprzemiennej jest ściśle związane z wykonywaniem władzy rodzicielskiej, czyli prawami i obowiązkami rodziców przysługującymi im względem małoletniego dziecka, której elementami są przede wszystkim sprawowanie pieczy nad dzieckiem oraz nad jego majątkiem, a także wychowanie dziecka. Opieka naprzemienna nad małoletnimi dziećmi jest szczególnym rodzajem sprawowania pieczy nad dziećmi przez rodziców, albowiem wymaga ich zgodnego oświadczenia woli.

Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy co prawda nie przewiduje instytucji opieki naprzemiennej, ale została ona wykształtowana przez praktykę i orzecznictwo sądów. Polega ona na sprawowaniu przez rodziców opieki na dzieckiem na zmianę w równych okresach np. dwa tygodnie opiekę sprawuje matka, a kolejne dwa tygodnie ojcem. Przy czym okresy te nie mogą różnić choćby jednym dniem, albowiem wówczas opieka naprzemienne nie funkcjonuje. Opieka naprzemienna może zostać ustalona przez sąd jedynie na zgodny wniosek obojga rodziców. Z jej ustanowieniem wiąże się brak obowiązku alimentacyjnego na rzecz dziecka któregokolwiek z rodziców, albowiem ponoszą oni samodzielnie koszty utrzymania dziecka w chwili sprawowania nad nim rzeczywistej opieki.

Należy jednak pamiętać, że w sprawach dotyczących dzieci brane pod uwagę jest przede wszystkim dobro małoletniego dziecka. Niezwykle istotnym jest, aby rodzice nie pozostawali w konflikcie i umieli współdziałać w kwestiach dotyczących dziecka, albowiem naprzemienna opieka wiąże się z regularnym kontaktem. Jednocześnie opieka naprzemienna nie może zaburzać prawidłowego rozwoju dziecka, obowiązku szkolnego oraz poczucia bezpieczeństwa, co niekiedy jest trudne do osiągnięcia przy częstej zmianie miejsca pobytu, dlatego tak bardzo ważna jest postawa rodziców i ich zaangażowanie. Istotnym czynnikiem jest także odległość między miejscami zamieszkania rodziców. Wykonywanie opieki naprzemiennej na dzieckiem wydaje się niezasadne, gdy rodzice mieszkają w różnych miejscowościach oddalonych od siebie o co najmniej kilkadziesiąt kilometrów. Opieka naprzemienna jest w stanie spełnić swój cel, kiedy rodzice mieszkają w jednym mieście, albowiem jest to istotne dla realizacji przez dziecko obowiązku szkolnego.

Nie da się ukryć, że opieka naprzemienna ma zarówno zalety jak i wady. Jej główną zaletą jest, że oboje rodzice w równym zakresie sprawują opiekę nad dzieckiem, co ma niebagatelny wpływ na zachowanie i ciągłe wzmacnianie więzi z dzieckiem w jednakowym stopniu przez każdego rodzica. Dziecko ma zapewniony stały kontakt z obojgiem rodziców, co ma istotny wpływ na kształtowanie jego światopoglądy czy szerokorozumiany rozwój. Nie można także pominąć, że sprawowanie naprzemiennej opieki nad dzieckiem pozwala rodzicom na ukształtowanie swojego życia zawodowego oraz dalszego rozwoju osobistego. Jednak niewątpliwie minusem takie rozwiązania w zakresie opieki nad dzieckiem jest ciągła zmiana miejsca pobytu dziecka, co może być trudne dla dziecka (nie każde dziecko jest w stanie odnaleźć się w takiej sytuacji).

Decyzja dotycząca sprawowania opieki naprzemiennej nad dzieckiem powinna być przemyślana i przede wszystkim podjęta z uwzględnieniem dobra dziecka, albowiem to jego uczucia i potrzeby winny być wyznacznikiem w wyborze sposobu realizacji opieki przez rodziców.